Sevgili matematiksever günaydın!
Bir Matematikçi Portresinde bu haftaki konuğumuz süreklilik hipotezi üzerine yaptığı önemli çalışmayla tanınan Paul Cohen.
Etkinlikler, sözsüz ispatlar, tanıtımlar ve haftanın sorusu köşelerimize göz atmayı unutmayın.
Keyifli okumalar!
Haberler / Yazılar
Keşif derslerimiz “Olasılık Teorisine Giriş” ile devam ediyor. 28 Nisan-22 Mayıs tarihleri arasında 8 güne yayılan programda, Ümit Işlak eşliğinde olasılığın tarihi, kullanım alanları ve diğer branşlarla ilişkisi işlenip problemler çözülecek. Derslere üniversite hazırlık sınıfı ve lisans öğrencilerin yanı sıra ispat yapmaya yatkın lise öğrencileri de ücretsiz başvurabilir. Başvurunuzu 20 Nisan’a kadar buradan yapabilirsiniz.
Papatyagiller familyasına ait bitkiler üzerine yapılan çalışma sonucunda, mikroskobik seviyede bile spiral desenlerin oluştuğu, bu desenlerin de fibonacci dizisini takip eden oranlara sahip olduğu ortaya çıkmış. Calgary Üniversitesinden bir ekibin yaptığı araştırmaya göre bu desenlerin oluşmasına sebep olan şey bitkinin büyümeye katkı yapan hormonu oksinmiş.
Matematikte farklı cebirsel yapılar olduğu düşünüldüğünde, hangi elemanların çarpımsal tersi olduğunu söyleyen kuralları bulmak göründüğünden zor olabilir. “Birim sanısı” (unit conjecture), özellikle grup cebirleri için böyle bir kural veriyordu. Doktora sonrası araştırmacı Giles Gardam, yıllardır ispatlanamayan birim sanısının grup halkaları için yanlış olduğunu gösterdi. Henüz bu konudaki çalışmalarından elde edeceği farklı sonuçları da olacağını düşündüğü için, bu vardığı sonucun ayrıntılarını ise henüz paylaşmayı tercih etmemiş.
Avrupa Kızlar Matematik Olimpiyatı bu hafta gerçekleşti. Türkiye’den katılan takım olimpiyatı 3 bronz 1 gümüş madalya ile tamamladı. Pandemi sebebiyle çevrim içi düzenlenen ve toplam iki gün süren olimpiyatta yöneltilen sorularının Türkçelerine ve ükelere göre sonuçlara buradan ulaşabilirsiniz.
Etkinlikler
Bahar Matematik Buluşması ve Analiz Çalıştayı’nın konuşmacı başvuruları açıldı. Bu hafta etkinlik takvimimizde İstanbul Üniversitesi Matematik Kulübü’nün 23 Nisan’da düzenlediği Matematik Şenliği de olacak.
Sizin de matefil.com'da ve bültende yayınlanmasını istediğiniz bir etkinliğiniz varsa matefil.com'dan etkinliğinizi ekleyebilirsiniz.
Bir Matematikçi Portresi - Paul Joseph Cohen
Bu haftaki konuğumuz süreklilik hipotezi üzerine yaptığı önemli çalışmayla tanınan Paul Cohen. Kanıtında, kendi geliştirdiği forcing yöntemini kullanmış, bunu Türkçeye “zorlama” ya da “zor kullanma” diye çevirebiliriz. Süreklilik hipotezi gibi seçim aksiyomunun da kümeler kuramının aksiyomlarından bağımsız olduğunu göstermiştir.
Paul Cohen 1936 yılında Polonya’dan ABD’ye göçen Yahudi bir ailenin oğlu olarak dünyaya gelir. Küçüklüğünde matematik yarışmalarına katılıp iyi sonuçlar alan mucize bir çocuk olarak görülür. Daha mezun olmadan Chicago Üniversitesinin lisansüstü programına kayıt olma şansını elde eden genç matematikçi, Brooklyn Kolejindeki lisans eğitimini tamamlamadan terkeder.
Sözsüz İspatlar
Tanıtımlar
Kitap - Colin Bruce - Mantık ve Olasılık Hikayeleri
Colin Bruce’un bu kitabındaki ana karakterler çok tanıdık: Sherlock Holmes ve dostu Watson. Kitabın her bölümünde yeni maceralara atılırken, bir yandan da matematiğin (genelde olasılığın) farklı konularını tanıtıyorlar. Kitap hem son derece sürükleyici ve keyifli, hem de olasılıktaki matematikçiler için bile kavraması güç olabilen bazı kavramları çok güzel açıklıyor. Kumarbazın hikayesi bölümü ünlü soruyu gerçek bir kumarbaz ve dertli nişanlısı üzerinden anlatıyor. Profesör Moriarty ile karşı karşıya geldiği bir oyun teorisi kısmı bile var.
Murat Aydın tarafından çevirilen kitap, 2001’de Güncel Yayınlarından, 2014’te ise Grifin Yayınlarından çıkmış. Baskısı tükenmiş olmakla beraber, ikinci el olarak çeşitli satıcılardan bulmak mümkün.
Film / Video - How Stats Fool Juries
Matematik okur yazarlığı bir çok alanda çok önemli, özellikle de büyük etkisi olan kararlar alırken. Örneğin hakimseniz veya jüri sistemi olan bir ülkede yaşıyorsanız ve birinin suçlu olup olmadığına karar vermek için verileri inceliyorsanız. Oxford Üniversitesinden Peter Donnelly, 22 dakikalık bu videoda istatistiklerin insanları yanıltmak için nasıl kullanılabileceğini anlatıyor.
İnternet Kaynağı - Cut the Knot
Alexander Bogomolny tarafından hazırlanan Cut the Knot internet sitesinde, matematiğin bir çok yüzünü görmek mümkün. Görseller ve Java programlarıyla desteklenmiş yüzlerce matematik bulmacasının yanı sıra, kitap tanıtımları, hızlı aritmetik yöntemleri ve detaylı kanıtlar gibi bir çok yazı var. Iowa Üniversitesi’nde profesörlük yapan Bogomolny’nin 1996’dan 2018’deki ölümüne kadar sürekli ilgilendiği site çeşitli ödüller almış. Kanıtlarla ilgili sayfada zorluğuna göre sıralanmış düzinelerce kanıt yer alıyor. En ilginçlerinden biri de Pisagor teoreminin kanıtı için hazırlanmış sayfa, zira tam 122 farklı kanıta yer verilmiş!
Haftanın Sorusu
y=x^2 parabolüne O noktasında içten teğet olan çemberlerin en büyüğü nedir?
Çözümlerinizi bir sonraki nüshaya kadar teomanof@hotmail.com adresine isminizle birlikte gönderebilirsiniz.
Hazırlayanlar
Aysel Şahin, Berk Aysever, Can Ozan Oğuz, Eliz Gündüz, Ezgi Kantarcı Oğuz, Naci Cangül, Oğuz Şavk, Teoman Yalçınkaya, Utku K. Aytaç, Yağmur Bali.
Bültene katkıda bulunmak için paylaşılmasını istediklerinizi matematikbulteni@gmail.com adresine isim bilginiz ile gönderebilirsiniz.