Nüsha 84, 27 Haziran 2021
Sevgili matematiksever günaydın!
Bu haftaki haberlerden başlıklar: Yapay zeka iki benzer deseni ayırt etmekte niye zorlanıyor? Geometri dersinde başarılı olmak için doğadaki şekilleri algılama biçimimiz ne kadar etkili? Matematikçi Sautoy’un son röportajı.
Bir Matematikçi Portresi köşesinde bu haftaki konuğumuz olan Marjorie Lee Browne, matematik alanında doktora olan ilk siyahi kadın matematikçilerden olarak biliniyor.
Sözsüz ispatlar ve tanıtımlar ve haftanın sorusu köşelerimize göz atmayı unutmayın.
Keyifli okumalar!
Haberler / Yazılar
CNN (Convolutional Neural Network), Türkçeye evrişimsel sinir ağları olarak çevrilen yapay zeka sistemleri anlamına geliyor. Röntgen filmi veya benzeri taramalarda kanser olup olmadığını tespit etme ya da Go oyununda en iyi hamleyi seçme gibi karmaşık görevleri yerine getirebiliyor. Yine de yeni araştırmalar CNN'in iki basit düzeydeki desenin aynı olup olmadığını söylemede zorlandığını ortaya koymuş.
West Virginia Üniversitesinden Keri Valentine'a göre geometri dersinde başarı elde etmek için doğadaki geometrik şekilleri nasıl algıladığımızla ilgili çıkarımlar bir şekilde geometri dersine uygulanmalı. Yakın zaman önce bu konu üzerine yazdığı makalede Valentine, X-Ray görüntülerinden Picasso'nun resimlerine ve Pac-Man oyununa kadar geometrik şekillerin farklı algılandığı örnekleri ve bu örneklerle ilgili soru-cevapları derslere eklemeyi önermiş.
Oxford Üniversitesinden matematikçi Marcus du Sautoy matematiğin kitlelere ulaşması için yaptığı çalışmalarla tanınıyor. Sautoy, son yayınlanan röportajında insan beyninin nasıl çalıştığı, yaratıcılığın kaynağı ve makine öğrenmesi gibi konulara odaklanmış.
Hindistan'da geçtiğimiz hafta çocukların matematik problemlerini daha iyi anlamasını amaçlayan yeni bir yapay zeka tanıtıldı. İnternet üzerinden kolayca ulaşılabilen uygulama, Covid-19'ın etkisiyle eğitim hayatı düzensizleşen öğrencilere yardımcı olmayı hedefliyor. Uygulama, tablet üzerine çizilen formülleri algılayıp problemin çözümünü adımlar halinde ve görselleştirerek sunuyor.
Bir Matematikçi Portresi - Marjorie Lee Browne
Bu haftaki konuğumuz olan Marjorie Lee Browne, matematik alanında doktora olan ilk siyahi kadın matematikçilerden olarak biliniyor. Browne, Kuzey Karolina Merkez Üniversitesinde çalıştığı 30 yıl boyunca yaptığı akademik çalışmalara ek olarak, çevredeki öğretmenlerin ve maddi durumu iyi olmayan yetenekli öğrencilerin eğitimi için de önemli adımlar atmış.
Marjorie Lee Browne 1914’te Amerika’nın Tennessee eyaletinde doğar. Annesini küçük yaşta kaybeden Browne, matematiği çok seven babası ve babasının öğretmenlik yapan ikinci eşi Lottie tarafından büyütülür. Yetenekli bir öğrencidir. Ailesinin de desteğiyle liseyi bitirir ve Washington Howard Üniversitesi’nde matematik okumaya gider. Birkaç sene ders verdikten sonra lisansüstü eğitimi için Michigan Üniversitesi’ne gider ve 1949 yılında doktorasını alır.
Sözsüz İspatlar
Tanıtımlar
Kitap - Yavuz Aksoy - Matematik ve Tarihi, II. cilt
Yavuz Aksoy’un Matematik ve Tarihi eserinin ikinci cildi, Orta Çağ ve Aydınlık Çağda (500 ile 1650 arası) yaşanan gelişmelere odaklanıyor. Hem dönemin yeni siyasi yapılarını, yeni gelişen uygarlıklarını ele alıyor, hem de o uygarlıklardaki matematikçileri. İslam medeniyeti, Uzak Doğu ve Avrupa’da kimler hangi konularla ilgilenmiş, hangi alanlarda atılımlar yapmış, 369 sayfalık kitapta bulabilirsiniz.
İlk ve tek baskısı 1999’da YTÜ Basım ve Yayın merkezinden yapılmış kitabın maalesef piyasada baskısı yok. İkinci el olarak bulmak mümkün.
Film / Video - The Riemann Hypothesis, Explained
Günümüz matematiğin en önemli ve açık sorularından biri Riemann Hipotezi. Bir fonksiyonun hangi noktalarda sıfır değerini aldığıyla ilgili olan bu soruyu ilginç kılansa, o noktaların asal sayıların dağılımı hakkında bilgi içermesi. Quanta Magazine’in 16 dakikalık videosunda matematikçi Alex Kontorovich, harika görseller eşliğinde Riemann Hipotezi’nin ne olduğunu anlatıyor. Bu açık soru, aynı zamanda Clay Matematik Enstitüsünün 1 milyon dolar ödüllü 7 milenyum sorusundan biri.
İnternet Kaynağı - cannuman.wordpress.com
Kimliğini bir sır gibi saklayan Can Numan rumuzlu kişi, 2016’dan beri kişisel blogunda matematikle ilgili yazılar paylaşıyor. Bunların bir kısmı “geniş halk kitleleri için matematik”, bir kısmı konuya daha özel bir ilgi duyanlara yönelik. Teknik konuların yanında yurt dışında doktora yapmak gibi konularda da yol gösterici yazıları var. Göz atmanızı tavsiye ederiz.
Haftanın Sorusu
Küpü yüzeyine paralel bir düzlemle kesersek, bir kare elde ederiz. Peki düzlemin yüzeye paralel olması gerekmiyorsa, hangi şekilleri elde edebiliriz? Bir üçgen veya beşgen elde edilebilir mi?
Cevaplarınızı matematikbulteni@gmail.com adresine yollayabilirsiniz.
Hazırlayanlar
Aysel Şahin, Berk Aysever, Can Ozan Oğuz, Can Selek, Eliz Gündüz, Ezgi Kantarcı Oğuz, Fatma Betül Arslan, Naci Cangül, Şuara Onbaşıoğlu, Teoman Yalçınkaya, Utku K. Aytaç, Yağmur Bali.
Bültene katkıda bulunmak için paylaşılmasını istediklerinizi matematikbulteni@gmail.com adresine isim bilginiz ile gönderebilirsiniz.