Nüsha 86, 11 Temmuz 2021
Haberler / Yazılar
Matematikçiler uzun yıllardır fiziksel hal değişimlerinde simetrinin rolünü göstermek için çalışıyorlardı. Geçtiğimiz günlerde bir grup matematikçi fiziksel sistemlerin bir parçası olan ve "conformal invariance" olarak adlandırılan simetrinin varlığını kanıtladı. Problem, matematiği ve fiziği ilgilendiren en önemli açık sorulardan bir tanesi olarak görülüyordu.
Yapay zeka üretmek için kullanılan bir yöntem, insan beynini, özellikle de beynin temelini oluşturan nöronları taklit etmek. Maths in a minute köşesinden Marianne bu hafta yapay nöronları anlatmış.
Alan Turing'in 2. Dünya Savaşı sırasında Enigma makinesinin şifresini kırmasının ardından 80 yıl geçmiş. Nottingham Üniversitesinin Matematik Bölümü geçtiğimiz 9 Temmuz'da bu başarının yıl dönümünü kutladı. Etkinlikler kapsamında Turing ile beraber Ada Lovelace, Roger Penrose gibi İngiltere'den matematiğe katkı yapmış büyük isimler de anıldı.
İran’da Maryam Mirzakhani anısına yıllık olarak düzenlenen Ulusal Kadınlar ve Bilim Festivallerinin dördüncüsü yakın zamanda gerçekleşti. Tahran'da düzenlenen festivalde bilime katkıda bulunmuş birçok kadın onurlandırıldı. Festival ve Mirzakhani ile ilgili daha detaylı bilgi için burayı ziyaret edebilirsiniz.
Pandemi nedeniyle bilgisayarlar öğretimde daha aktif bir rol oynamaya başlarken, var olan teknolojinin sahip olduğu donanımsal ve yazılımsal sorunlar da daha çok dikkat çekmeye başladı. İnternet üzerinden girdiği bir testte bilgisayarın "0.25" ve "1/4" değerlerini aynı kabul etmemesi üzerine verdiği cevabı yanlış kabul edilen bir kişi durumu Twitter'da paylaştı. İlgi çeken paylaşım twitter kullanıcılarını ikiye ayıran bir tartışma çıkarmış oldu.
Bir Matematikçi Portresi
Olabisi Ugbebor 1951 yılında, Nijerya'nın en büyük kenti olan Lagos'ta doğar. Babası bir fabrikada yönetici olarak çalışmaktadır ve fabrika, Ugbebor ilkokuldayken, çalışanlarından birinin çocuğunu burslu olarak okutmaya karar verir. Başarılı performansıyla diğer adayları geride bırakan Ugbebor, o dönemde Nijerya'nın en iyi kız lisesi olan Queen's College'de okumaya hak kazanır.
Ugbebor'un fen bilimlerine yönelmesi ise devlet eliyle olur. Gelişmekte olan Nijerya'da sayısal alanlarda çalışacak insanlara ihtiyaç vardır ve dönemin eğitim bakanı bu ihtiyacı gidermek için sayısal ve sözel alanlarda eşit başarı gösteren öğrencilerin sayısala yöneltilmesini zorunlu tutar. Matematiği çok seven Ugbebor bu durumdan çok rahatsız olmaz.
Sözsüz İspatlar
Tanıtımlar
Kitap - Sıfırdan Sonsuza - Ramanujan ile Kesişen Yollarım
Ramanujan kısıtlı imkanlar içinde kendisini yetiştirmiş bir dahiydi. 1920’de henüz 32 yaşındayken vefat ettiğinde geriye nereden geldiği belli olmayan formüller ve sanılar dolu defterler bıraktı. Virginia Üniversitesinden Ken Ono, kariyerini Ramanujan’ın gizemini çözmeye adamış ve bunu kısmen başarmış bir matematikçi. Amir Aczel ile yazdığı kitabında kariyerinin nasıl bu yola girdiğini ve yolculuğunda yaşadığı maceraları anlatıyor.
Aşırı disiplinli bir aile, Amerika’da bir Japon çocuğu olarak büyümek ve dışlanmak, ailesinin beklentilerini karşılayamadığı için liseyi terk eden bir genç. Çok başarılı bir matematikçinin yetişirken kendisiyle ilgili yaşadığı tereddütler, matematiği bırakmayı düşündüğü zamanlar ve bunlarla nasıl başa çıktığı kitabın en can alıcı kısımları. Çevirisinde yer yer sorunlar olsa da kitap akıcı bir dile sahip. Okurken Ken Ono ile Ramanujan’ın hayatlarına ve bunların nasıl kesiştiğine tanık olacaksınız.
Paloma Yayınlarından Mart 2021’de piyasa çıkmış kitabın çevirisi Banu Erol’a ait. 320 sayfalık kitabın fiyatı 24,05 TL.
Film / Video - Towards a Semantic Language of Mathematics
Matematik ve bilgisayarların yolu gittikçe daha çok kesişiyor, bilim insanları bütün matematik bilgimizi dijital hale getirmenin yollarını arıyor. Bugün tanıtacağımız video, bu amaç için farklı alanlardan uzmanların bir araya geldiği bir çalıştaya ait. Çalıştaya katılan matematikçilerle röportajlar yapmışlar, konuşmalarını soru cevap kısımları dahil kaydetmişler ve ortaya 90 dakikalık bir belgesel çıkarmışlar.
Fields Ensitüsünde 2016’da Sloan Vakfının desteğiyle gerçekleşmiş çalıştaydan bir belgesel üretenlerse Amy Young ve Michael Trott.
İnternet Kaynağı - MathOverflow
Günümüzde forumlar önemli bir role sahip, ilgi alanı aynı olan kişilerin buluşup tartışmasına imkan sunuyor ve bu yazışmaları kayıt altına alıyor. Bu hafta matematikçiler için tasarlanmış bir forumu tanıtıyoruz: MathOverflow. Bu aslında profesyonel matematikçiler için bir soru-cevap sitesi. Üyeler soruları ve cevapları değerlendirip puanlama yapabiliyor, bu sayede kaliteli olanlar ön plana çıkıyor.
Site 2009 yılında Berkeley’de doktorasını yapan ve doktora sonrası araştırmacı olarak çalışan Anton Geraschenko, David Zureick-Brown ve Scott Morison tarafından kurulmuş. 2018 Aralık istatistiklerine göre yaklaşık 90.000 kullanıcısı var.
Matematik araştırmalarına yönelik soruların yanında akademide çalışma, dergilerde hakemlik yapma, mentörlük yapma gibi konulardaki soru ve cevaplarla karşılaşmak da mümkün. Modern matematik camiasının ortaklaşa yürüttüğü bu devasa bilgi kaynağından faydalanmayı düşünenlere tavsiye ederiz. Siz de üye olup sorular sorabilir ya da sorulara cevaplar verebilirsiniz.
Haftanın Sorusu
Düzlemde kapalı ve sınırlı bir eğri bulunduğu düzlemi iç ve dış olarak iki bölgeye ayırır. Böyle bir eğri ve düzlemde bir nokta verildiğinde, eğri ne kadar karmaşık olursa olsun, noktanın eğrinin içinde mi dışında mı olduğunu bir bakışta söyleyebilir misiniz?
Cevaplarınızı matematikbulteni@gmail.com adresine yollayabilirsiniz.
Hazırlayanlar
Aysel Şahin, Berk Aysever, Can Ozan Oğuz, Can Selek, Eliz Gündüz, Ezgi Kantarcı Oğuz, Fatma Betül Arslan, Naci Cangül, Şuara Onbaşıoğlu, Teoman Yalçınkaya, Utku K. Aytaç, Yağmur Bali.
Bültene katkıda bulunmak için paylaşılmasını istediklerinizi matematikbulteni@gmail.com adresine isim bilginiz ile gönderebilirsiniz.