Nüsha 87, 18 Temmuz 2021
Sevgili matematiksever günaydın!
Bu hafta sizler için derlediğimiz haberler arasında Şangay’da düzenlenen ulusal eğitim kongresi, balkan küçükler matematik olimpiyatları, mikroplastiklerin okyanusta dağılımlarını ortaya koyan yeni matematiksel model ve daha fazlası var.
Bu hafta Bir Matematikçi Potresinde konuğumuz Solomon Feferman. Feferman, matematikçilerin yanında felsefeciler ve bilgisayar bilimciler arasında da tanınan 20. yüzyılın en önemli matematiksel mantıkçılarından biri.
Sözsüz ispatlar, tanıtımlar köşelerimize göz atmayı unutmayın.
Keyifli okumalar!
Haberler / Yazılar
14. Uluslararası Matematik Eğitimi Kongresi geçtiğimiz günlerde Şangay'da düzenlendi. 1969'da düzenlenmeye başlandığı andan itibaren ilk defa Çin'de gerçekleştirilen etkinlikte 129 ülkeden 2000'e yakın eğitmen ve araştırmacı eşliğinde 500 workshop yapıldı. Bu vesileyle Uluslararası Matematik Birliği'nin başkanı Carlos Kenig araştırmacılar ve eğitimcilerin devamlı etkileşim halinde olmasını temenni etti, matematikte eğitim ve araştırma alanlarının ayrılmaması gerektiğini vurguladı.
The Guardian'dan Alex Bellos bu haftaki matematik bilmeceleri köşesinde, Oxford Üniversitesi'ne giriş sınavında yer alan birkaç mantık sorusuna yer vermiş. Her soru kendi içinde farklı sorulara ayrılıyor. İlk şıklar öğrencilerin neredeyse tamamının doğru yanıt verdiği sorularken, devamında gelenler giderek zorlaşıyor.
Moldova'da 25’incisi düzenlenen Balkan Küçükler Matematik Olimpiyatları'nda bu sene en yüksek puanları toplayarak altın madalya alanlar takımlar Bosna-Hersek, Romanya ve Kazakistan'dan geldi. Türkiye'den katılan takımlar ise 3 gümüş 3 bronz madalya ile olimpiyatları tamamladı.
Alan Turing'in ikinci kuşaktan yeğeni olan Rachel Barnes, İngiltere'deki matematik bölümlerine giderek daha az bütçe ayrıldığına ve uygulamalı olmayan bazı matematik programlarının kapanma tehlikesinde olduğuna dikkat çekti. Barnes, Turing'in mirasını yaşatmak amacıyla soyut matematik bölümlerinin desteklenmeye devam edilmesi gerektiğini vurguladı. Haberin ayrıntılarına buradan ulaşabilirsiniz.
Mikroplastikler boyları 5 mm'yi geçmeyen ve çevre kirliliğine sebebiyet veren maddelere verilen isim. Suda çözünmeyen bu parçacıkların okyanusa girmeleri halinde nasıl hareket edilecekleri öngörülemediğinden kayboldukları varsayılıyordu. Newcastle Üniversitesinin Matematik, İstatistik ve Fizik Okulundan iki araştırmacı okyanus üzerindeki mikroplastiklerin dağılımını tespit edebilen bir model geliştirdi.
Bir Matematikçi Portresi - Solomon Feferman
Feferman matematikçilerin yanında felsefeciler ve bilgisayar bilimciler arasında da tanınan; kanıt kuramını şekillendirmesiyle, Gödel’in eksiklik teoremlerini genelleştirme çalışmalarıyla öne çıkan 20. yüzyılın en önemli matematiksel mantıkçılarından biridir. Eğitimi lisanstan itibaren matematik üzerine olmasına ve ardından hayatı boyunca matematik bölümünde yer almasına rağmen mizacının bir felsefecininkine daha yakın olduğunu söyler. Üniversite yıllarında tanıştığı ünlü mantıkçı Alfred Tarski’nin etkisiyle, Feferman kariyeri boyunca matematik kuramlarına, kanıt ve matematiksel nesne gibi kavramlara dair “meta” soruları inceleyecektir.
Sözsüz İspatlar
Tanıtımlar
Kitap - Alfred Renyi - Matematik Üzerine Diyaloglar
Sokrat, Arşimet ve Galile ile “Matematik nedir?”, “İşlevi nedir?” gibi konularda muhabbet etmek ister miydiniz? Alfred Renyi’nin Matematik Üzerine Diyaloglar kitabı, bu üç tarihi karakter ile üç farklı diyalogdan oluşuyor. Matematik felsefesine değinen, tarihin farklı dönemlerindeki bakışları temsil eden akıllıca tasarlanmış üç diyalogun hepsi oldukça akıcı. Alfred Renyi, başarılı bir Macar matematikçiydi. Zengin birikimini ve bakış açısını bütün kitaba yansıtmış. Matematiğe ilgili herkese okumalarını tavsiye ederiz.
İlk olarak 1999’da Dost Yayınları’ndan piyasaya çıkmış kitabın çevirisi İskender Taşdelen’e ait. 95 sayfalık kitabın fiyatı 15 TL civarındaydı, ancak baskısı tükenmiş durumda.
Film / Video - Finite Simple Group (of Order Two)
İki kişilik romantik bir ilişkiyi matematikle ifade etmek hiç kolay değil. Klein Four isimli acapella grubu, üç dakikalık bir şarkıyla şanslarını denemiş. Finite Simple Group (of Order Two), birlikte iki elemanlı sonlu basit bir grup oluşturduklarını sevdiğine kanıtlamaya çalışan birinin çabasını anlatıyor. Şarkının tamamını anlamak için lisans seviyesinde matematik bilgisi gerekebilir. Klein Dörtlüsünün diğer şarkıları için YouTube kanallarına bakabilirsiniz.
İnternet Kaynağı - Open Textbook Library
Ücretsiz erişebileceğiniz ve dağıtabileceğiniz bir sürü matematik kitabını içeren bir arşiv paylaşıyoruz bugün. Open Textbook Library, bir çok alandan toplam 900 ücretsiz kitabı derleyen bir site. Matematik alanında 90 kitap listeliyorlar. Sitelerinde yer alacak kitapların telif haklarının oldukça esnek olmasını tercih ediyorlar. Bildiğiniz böyle kitaplar varsa siteye ekletebilirsiniz. Bu site yüksek öğretimi herkese erişilebilir kılmak için çabalayan Open Education Network’ün bir projesi.
Hazırlayanlar
Aysel Şahin, Berk Aysever, Can Ozan Oğuz, Can Selek, Eliz Gündüz, Ezgi Kantarcı Oğuz, Fatma Betül Arslan, Naci Cangül, Şuara Onbaşıoğlu, Teoman Yalçınkaya, Utku K. Aytaç, Yağmur Bali.
Bültene katkıda bulunmak için paylaşılmasını istediklerinizi matematikbulteni@gmail.com adresine isim bilginiz ile gönderebilirsiniz.